Motor Konuşma Bozuklukları (Apraksi ve Disartri)
Beyinde oluşan bir sorun nedeniyle ağız, boğaz ve solunum yollarının konuşma işlevini yapmasını sağlayamamasıdır
Konuşmanın üretiminde görev alan ağız, boğaz, solunum yolları kaslarının beyin tarafından etkili olarak yönetilmemesi durumudur. Gelişimsel bir bozukluk olabileceği gibi travmatik hasar sonrası da gelişebilir. Bu sorunu olan kişiler ne söylemek istediklerini bilir ancak düşüncelerini düzgün olarak konuşmaya aktaramazlar. Konuşma anlaşılır değildir, kelime ve cümleleri düzgün söyleyememe ve yetersiz solunum desteği gibi bulgular görülebilir.
EDİNİLMİŞ APRAKSİ
Beyin travması, tümör, nörolojik bozukluk gibi nedenlerle konuşma becerilerinin yitirilmesi durumudur. Genelikle Afazi ve dizartri eşlik eder.
ÇOCUKLUK APRAKSİSİ
Gelişimsel apraksi olarak da bilinir. Çocuk konuşmaya başladığında belirtiler ortaya çıkar. Nörolojik veya genetik nedenli olabilir ama genellikle nedeni bilinmemektedir. Bu çocuklarda apraksinin yanısıra başka dil konuşma bozuklukları, yetersiz kelime haznesi, öğrenme güçlüğü eşlik edebilir.
KONUŞMA APRAKSİSİNİN BULGULARI
Apraksi bulguları farklılık gösterir. Uzun bir kelimeyi üretememe veya kelimeleri peş peşe söyleyememe gibi hafif olabilir veya hiç ses üretememe gibi çok ağır olabilir. Kelime içinde seslerin yerini değiştirebilir. ‘’Bardak’’ yerine ‘’Darbak’’ veya kelimedeki sesleri yanlış çıkarabilir. Örneğin; ‘’bardak – daydak’’ gibi hatalarının farkındadırlar ve düzeltmek için uğraşırlar. Ne kadar zorlarlarsa o kadar hata yapabilirler.
Konuşma hataları değişken olabilir. Örneğin, hedef kelimeyi her seferinde farklı hatalarla söyleyebilir. Uzun ve kompleks kelimelerde daha çok hata yapar. Sesleri ve kelimeleri taklit etmede zorluk, ağız hareketlerini, dikkatini vermediğinde yapabilirken, yapması istendiğinde yapamama. Örneğin, dudağının kenarındaki bir yiyeceği diliyle alabilirken aynı hareketi yapması istendiğinde yapamama.
Otomatik konuşmaları yapabilme. (Sayı sayma, haftanın günlerini söyleme veya bildiği bir şarkıyı söyleme gibi.)
Konuşmanın hızı, ritmi ve entonasyonun da anormallik. Bir sesi veya kelimeyi doğru söylemeye çalışırken ağzın yanlış hareketler yapması.
TANI VE TERAPİ
Dil ve konuşma bozuklukları uzmanı apraksili kişinin öncelikle tıbbı geçmişi ve aile hikayesini sorgular. Ağız hareketleri konuşma ve lisan testleri uygulanır. Terapi, konuşmanın motor hareketlerini düzeltmeye yönelik aktiviteler içerir. Ses, kelime ve cümlelerin basit ve kısa olandan uzun ve kompleks olana doğru amaçlandığı çalışmalar yapılır. Ritim ve konuşmanın yavaşlatılması konuşmayı kolaylaştırabilir. Eğer apraksi çok şiddetli ise alternatif iletişim yöntemleri de terapiye ilave edilebilir.,